BIAS Projesi
Farplas’ta eşi benzeri olmayan, muhteşem bir proje başlıyor: İşe alım süreçlerinde ön yargıları yıkmak ve yapay zekanın kullanımını iyileştirmek adına Avrupa Komitesi’nden 265 bin euro fon destekli bu projenin detaylarını, İK ve Fon – Stratejiler ekibimizle gerçekleştirdiğimiz röportajda sizlerle paylaşıyoruz.
BIAS projesinin açılımı nedir?
BIAS, İngilizce’de ön yargı demek. Bu proje özelinde BIAS’ın özel bir açılımı bulunmuyor ancak projenin tam adı “Mitigating Diversity Biases of AI in the Labor Market” (İşe alım süreçlerinde yapay zekânın sebep olduğu çeşitliliğe dair ön yargıların azaltılması)
BIAS projesinin detayları nelerdir?
BIAS projesi, yaklaşık 3.5 milyon € bütçesiyle, 9 farklı ülkeden 9 farklı paydaş ile yürütülecek. İşe alım süreçlerinde hali hazırda kullanılan yapay zekâ teknolojilerinin sebep olduğu ön yargıların ve taraflılığın tespit edilip, elimine edilmesini hedefleyen bir proje olduğu için ismi BIAS olarak belirlenmiştir. Yapay zekanın süreçleri hızlandırması ve kolaylaştırması hedefleniyor diyebiliriz. İnsan tarafından geliştirilen algoritmalar bilinçsizce ön yargılar ortaya çıkartabilmekteyken; yapay zeka araçları, iyileştirildikleri ve yenilendikleri sürece doğru ve tarafsız sonuçlar doğurabilmektedir.
Mevcut işe alım uygulamaları üzerinden yapılan analizlerdeki eksiklikler, yanlış yönlendirmeler, mevcut yapay zekâ uygulamalarının zaman içerisinde kendi ön yargılarını oluşturması, insan faktörünün işe alım süreçlerinde çok etkili olduğu için zihinlerde yaşanılan ön yargılardan dolayı uygun profiller ve etki yaratabilecek insanlar, maalesef bu süreçlerde yanlış değerlendirilebiliyor. Bu kayıpları yaşamamak ve işe alınan personelin uygunluğunu daha iyi değerlendirebilmek ve geleceği inşa etme yolunda doğru insanların doğru pozisyonlarda yer alması adına faydalı bir proje olacağını umuyoruz.
Neden bu projenin içerisinde yer aldık?
Özellikle çok uluslu bir yapılaşmaya doğru ilerleyen bir firma iseniz işe alım süreçlerinin o vakte kadar uyguladığınız yöntemlerin dışına çıkmanızı gerektiren bir yapıya dönüştürülmesi oldukça önem kazanıyor. Sebebi ise farklı kültürlerden, farklı yaşam tarzlarından ve farklı alanlardan gelen insanları kurum kültürüne uygun şekilde seçebilmek ve adapte edilmek mevcut süreçlerle yürütülemeyebilir. Bununla birlikte farklı toplumlardaki insanları doğru değerlendirebilmek için ise o topluma dair önyargıları taşımayan insanların işe alım süreçlerini yönetmeleri adayların doğru bir şekilde değerlendirilmesini sağlayacaktır. Daha da önemlisi mevcut işe alım süreçlerinde de dil, din, ırk, yaş, toplumsal cinsiyet normları, geçmiş tecrübeler, dış görünüm gibi faktörlerin yarattığı kurumsal ve bireysel ön yargılar, maalesef adayların doğru değerlendirilmesinin önünde duran bir engel oluşturuyor.
Farplas olarak “Better, Future, Together” vizyonu ile geleceğimizi inşa ederken insan ve yetkinlik konu başlıklarını daha da ön plana çıkaracak şekilde işe alım süreçlerimizi iyileştirmek bizim için oldukça kritik bir konu. Bu noktada, Norveç Bilim ve Teknoloji Üniversitesi’nde (Norwegian University of Science and Technology/NTNU) konuyla ilgili çalışma yapan araştırmacılarla irtibata geçerek hazırlık içerisinde oldukları projeye dahil olmak istedik. Çok sayıda personelinin olması ve yurt dışı açılımları ile çok uluslu bir yapıya dönüşecek olmasından dolayı güzel bir uygulama alanı olacağını düşünmeleri, Farplas’ı proje için uygun bir ortak haline getirdi. Aynı zamanda İnsan Kaynakları ekibinin proje konusunda istekli olması, yine katılımımızı güçlendiren bir etken oldu.
Projenin ortakları kimler?
Projenin konsorsiyumu 9 partnerden oluşuyor ve liderliğini Norveç Bilim ve Teknoloji Üniversitesi (Norveç) üstleniyor. Ayrıca, projenin koordinatörü olarak görev alıyor.
Diğer partnerler:
- Farplas (Türkiye)
- Bern University of Applied Sciences (İsviçre)
- University of Iceland (İzlanda)
- Globaz S.A (Portekiz)
- Crowdhelix (İrlanda)
- Smart Venice (İtalya)
- Leiden University (Hollanda)
- Digiotouch Ou (Estonya)
Projede bizim sorumluluğumuz nedir?
Teknolojik araçlardan faydalanırken biased (ön yargılı) yaklaşımı belirlemek ve elimine etmek adına, proje boyunca ‘Debiaser’ (tarafsızlaştırıcı) bir sistem geliştirilecek. Farplas olarak bu debiaser sistemini geliştirmek ve valide etmek için projeye, gizliliği koruyacak şekilde işe alım süreçlerine dair tecrübelerimizi, notlarımızı ve verilerimizi paylaşacağız. Proje sonucunda hedeflenen yapay zekâ karar destek sistemini ise Farplas işe alım süreçlerinde deneyeceğiz.
Projenin tek odağı teknolojik olarak bir çıktı/ürün geliştirmek değil. Diğer taraftan özellikle işe alım uzmanları olmak üzere İK personelleri arasında kapasite geliştirmek, ekosistem içerisinde bilgi paylaşımını artırmak ve paydaş ve uzmanlarla “birlikte yaratma” deneyimini ve etkisini ön plana çıkartmak amacıyla çeşitli çalıştay ve etkinlikler de düzenleyeceğiz. Farplas olarak Türkiye’de buna benzer çalışmaları proje kapsamında düzenleyerek, Türk paydaşlarımızla bir araya geleceğiz.
Proje akışı genel hatları ile nasıl olacak?
Proje bünyesinde çalışmalar farklı iş paketlerine paylaştırıldı. Bu kapsamda ise genel olarak çalışmalar aşağıdaki gibi gerçekleşecek:
- Mevcut durumdaki ihtiyaçların ve eksikliklerin net olarak tespiti
- Farklı alan ve ülkelerdeki İK uzmanları, yönetici ve çalışanlara dair verilerin toplanarak yapay zeka sistemine girdi sağlayacak şekilde analizinin yapılması
- Etnografya ve sosyal bilim çalışmaları yapılarak toplumsal cinsiyet normları üzerine taraflı yapay zekâ deneyimlerinin haritalanması
- Yapay zekâ karar destek sisteminin geliştirilmesi
- Yapay zekâ ve insan kaynakları toplulukları ile kapasite geliştirme faaliyetlerine ve farkındalık yaratmaya yönelik çalışmaların yapılması
- Projenin teknik çıktılarının ticarileştirilmesine yönelik hazırlık çalışmalarının yapılması
- Projeye dair kamuya yönelik iletişim çalışmalarının yapılması
Bu proje Farplas’a ne gibi değerler katacak?
İşe alım süreçlerini daha etkin ve verimli hale getirecek bir sonucun, bu projeden elde edilmesi amaçlanmaktadır. Böylece işe alım süreçlerinde doğru adayın belirlenmesi, profillerin daha nitelikli değerlendirilmesi, mevcut yapay zekâ çözümlerinin ve insan faktörünün ön yargılarını en aza indirerek, şirket personel kalitesinin artırılması oldukça önemli bir konu.
Şirketlerde en değerli faktörün insan olduğu göz önüne alındığında, işe alım süreçlerinin titizlikle yürütülerek daha verimli hale gelmesi Farplas’ın ve Türkiye’nin daha nitelikli bir çalışma ortamı kazanması açısından oldukça değerli.
Buna ek olarak, 2018’den beri Farplas, Horizon programlarında ağırlıklı malzeme teknolojileri ve dijital dönüşüm konularında yer almış ve bu projelerin büyük bir kısmı AR-GE ekibi tarafından yürütülmüştür. BIAS projesi, Farplas’ın ilk kez insan kaynakları odağında uluslararası ve çok ortaklı bir projede yer almasını sağlarken, doğrudan teknik odaklı olmayan bir departmanın bu tarz bir projede yer alması, inovatif gelişimlerin Farplas’ta her açıdan değerlendirildiğinin ve üretim odaklı bir firma olmasına rağmen şirketin daha farklı alanlarda da dijital çözümleri geliştirmeye ve hayata geçirmeye çalıştığını göstermektedir.
Proje, yenilikçi bakış açısının ve teknolojinin üst düzeyde geliştirilerek hayata geçirilmesine dair bakış açısının; AR-GE ve diğer teknik departmanlar haricindeki tüm departmanlara da yaygınlaştırılabilmesi için başarılı bir örnek oluşturuyor. AR-GE ruhunun ve felsefesinin de departman tanımından bağımsız bir şekilde her departmana taşınabileceğinin uygulamalı bir örneği olacağını düşünüyoruz. Bu ise Farplas’ın ve Türkiye’nin yeni teknolojileri ve çözümleri geliştirirken uygulamasını da yaparak hayata geçirmesi ile iş ortamını iyileştirmesi açısından değerli bir kazanım olacaktır.
Proje ne zaman başlayacak ve bitecek?
Proje çalışmalarına Kasım 2022’de başlayacağız ve toplam 4 yıllık bir süreç olacak.
Projenin sonuçlarını ne zaman almaya başlayacağız?
Aslında tüm proje başlangıcından itibaren süreç içerisinde farklı açılardan birçok çıktıyı elde ediyor olacağız ama nihai hedef olan yapay zeka karar destek mekanizmasını 2025-2026 yılları arasında uygulamaya başlamayı umuyoruz.
Özellikle altını çizmek istediğiniz konu nedir?
Bildiğiniz üzere şirketler veya organizasyonlar insanlar tarafından oluşturulan, yürütülen ve yönetilen yapılar. Bundan dolayı insan, bir yapıyı oluşturan asıl iskelet sistemi diyebiliriz. Doğru profildeki insanların uygun pozisyonlara ön yargısız bir şekilde seçilmesi ise bu yapıların gelecekteki başarı ya da başarısızlığına giden yoldaki en önemli faktörlerden birisi durumunda. Bundan dolayı İK süreçlerini sürekli olarak daha eşitlikçi ve adil süreçler olarak yenilememiz ve geliştirmemiz gerekiyor. Böylece, zihinlerde ve kurumsal hafızalarda yaşatılan ön yargılardan dolayı yetenekli ve yüksek potansiyelli insanların kaybedilmesinin önüne geçebilelim.
BIAS projesi bu noktada Farplas’ı bir adım daha öteye götürecek çıktılar ve tecrübeler kazandıracak bir çalışma olacak. Bu bilgi birikimini ise birlikte gelişime önem veren bir şirket olarak tüm paydaşlarımızla paylaşacak olmak bizleri oldukça mutlu ediyor. Daha nitelikli, insan odaklı ve adil çalışma alanları ve süreçleri oluşturmak, bizler gibi geleceği birlikte ve eşitlikçi bir şekilde kurmak isteyen organizasyonlar için anahtar niteliğinde olacaktır.